Psychologia handlu to poważny czynnik, który ma ogromny wpływ na efektywność transakcji i strategii. Pomimo powszechnego błędnego przekonania, najlepszymi traderam nie są ci, którzy przestudiowali wszystkie książki i wskaźniki. Swój sukces zawdzięczają bardziej dzięki panowaniu nad emocjami niż dzięki doświadczeniu.
W tym przewodniku odkryjesz główne problemy, z jakimi borykają się traderzy oraz dowiesz się jak emocje mogą zniweczyć ich zyski. Dowiesz się o produktywnych i destrukcyjnych cechach osobowości, przeczytasz rekomendacje doświadczonych inwestorów giełdowych i dowiesz się, jak poprawić swoją psychologię handlu.
Artykuł obejmuje następujące tematy:
Według Van Tharpa, amerykańskiego psychologa, słynnego trenera odnoszących sukcesy traderów:
Psychologiczny typ osoby i jej sposób myślenia są najważniejszymi czynnikami osiągnięcia sukcesu w handlu. Wzór tego sukcesu opiera się na trzech elementach: 10% to strategia handlowa, 30% - zarządzanie środkami i 60% - psychologia tradera.
Czym jest psychologia handlu?
Psychologia handlu to połączenie reakcji tradera na wydarzenia zachodzące na rynku. Odzwierciedlają one charakter naszych decyzji handlowych. Traderzy mogą różnie reagować na to samo wydarzenie. Na przykład przy gwałtownym spadku wartości akcji niektórzy zaczynają panikować i pilnie wyprzedają aktywa. Inni natomiast wolą kupować akcje po niskiej cenie, mając pewność, że wartość akcji odbije się, a ich zakup będzie uzasadniony.
Stosunek do wiadomości i wydarzeń rynkowych wyraźnie pokazuje różnicę w psychologii handlu. Na podstawie wzorców behawioralnych można wyróżnić następujące profile psychologiczne traderów:
- Impulsywni. Tacy traderzy nie mają cierpliwości ani nie zastanawiają się nad swoją strategią handlową. Otwierają pozycje pod wpływem chwili, nie przewidując konsekwencji. Każda zmiana na rynku jest dla nich sygnałem do natychmiastowego działania. To właśnie oni są najbardziej podatni na emocje i często pochopnie otwierają transakcje.
- Ostrożni. Jest to przeciwieństwo poprzedniego typu. Ostrożny trader rozważa każdą swoją decyzję handlową, przeprowadzając pełną i wszechstronną analizę, czytając opinie innych traderów i ekspertów finansowych. Podczas gdy tacy traderzy się wahają, moment na udaną transakcję może zostać przeoczony. Ostrożne osoby powinny być raczej długoterminowymi inwestorami, a nie traderami.
- Praktyczni. Tacy traderzy z powodzeniem łączą cechy dwóch poprzednich typów. Dobrze wiedzą, jak zarządzać ryzykiem i nie wahają się przed podjęciem decyzji handlowej — takie podejście jest najlepsze do pracy na giełdzie.
Jak można się domyślić, ten ostatni typ jest najrzadszy — przestrzeganie zasady złotego środka jest trudne. W kolejnych rozdziałach opiszemy sposoby na pokonanie chciwości, strachu i wahania.
Jak poprawić swoją psychologię handlu
Ocena własnych mocnych i słabych stron jest kluczem do opanowania strategii, które odpowiadają twojej osobowości. Na traderów mają wpływ emocje, uprzedzenia i cechy osobowości. Gdy dobrze je poznasz, będziesz w stanie opracować strategię handlową wzmocnioną przez swoje pozytywne strony. Jednocześnie możesz znaleźć sposoby na okiełznanie strachu i chciwości.
Na przykład, jeśli jesteś osobą pewną siebie, możesz podejmować pochopne i ryzykowne decyzje. Możesz postanowić, że nie będziesz ustawiać stop-lossów, ponieważ masz pewność, że cena aktywa będzie zmierzać w oczekiwanym kierunku. Aby uniknąć takich błędów, traderzy zalecają ustawianie zabezpieczeń stop loss i take-profit: dzięki nim będziesz podejmować świadome decyzje, na które twoje emocje nie będą miały większego wpływu.
Co wpływa na handel?
Istnieje kilka emocjonalnych zabójców wydajności traderów.
Strach
Głównym wrogiem traderów jest strach. Może zmusić ich do wcześniejszego zamknięcia zyskownej transakcji lub pozbycia się obiecujących aktywów, gdy tymczasowo tracą one na wartości. Na przykład, gdy rynek nie zgadza się z przewidywaniami tradera, może on przybliżyć stop loss, sądząc, że zwiększy to stabilność handlu. Jest to jednak nieprawda.
Jeśli staramy się unikać ryzyka, co pierwotnie planowaliśmy, działamy wbrew naszemu planowi handlowemu; działamy pod wpływem emocji. Pamiętaj, aby zamknąć pozycję po osiągnięciu określonego celu. Handel emocjonalny, w dłuższej perspektywie, zawsze prowadzi do utraty kapitału.
Strach przed tym, co nas omija (FOMO) to kolejne powszechne zjawisko w psychologii handlu. Jest ono często obserwowane podczas głównych trendów wzrostowych, gdy ludzie zaczynają żałować, że jakiś czas temu nie kupili pewnych aktywów, jak to miało miejsce w przypadku Bitcoina. Jednak możliwości pojawiają się każdego dnia — traderzy powinni nauczyć się je wyłapywać.
Oto jak cykl FOMO ewoluuje wraz z ceną zasobu:
Jeśli inwestor kieruje się czyjąś opinią, nie może polegać na własnym krytycznym myśleniu. Tymczasem to drugie jest główną umiejętnością odnoszącego sukcesy tradera — musi on rozumieć rynek, zawsze mieć własne zdanie i w pełni odpowiadać za swoje decyzje.
Nie kopiuj czyichś dochodowych transakcji i nie przygotowuj takiego samego portfolio inwestycyjnego, jak jakiś znany guru handlu. Pamiętaj: każdy ma własną dopracowaną strategię, jasne cele i perspektywy. Nie każdy tak samo chętnie podejmuje ryzyko utraty pieniędzy. Dlatego nie zawsze warto naśladować innych traderów, można jednak poznać ich opinię.
Chciwość
Chciwość to kolejna emocja, która może hamować zyski. Spontaniczne transakcje przeprowadzane dla dużych zysków bardzo często przeradzają się w równie duże straty. Chęć zdobycia wszystkiego na raz (bez zwracania uwagi na wysokie ryzyko) popycha traderów do otwierania pochopnych transakcji.
Na przykład chciwość może zmusić cię do ustawienia jako celu bardzo wysokiego zysku bez powodu. W takim przypadku ryzykujesz przeoczenie przebicia ważnego poziomu oporu lub wsparcia. Ten błąd jest najczęściej obserwowany wśród doświadczonych traderów: stają się ofiarami nadmiernej pewności siebie i są przekonani, że rynek będzie zmierzał w oczekiwanym kierunku. To sprawia, że ryzykują większe wolumeny.
Handel w oparciu o chciwość jest podobny do hazardu w kasynie: ludzie ciągle podnoszą stawki, a ich umysł jest przyćmiony nadziejami i nierealnymi oczekiwaniami.
Jeśli jesteś gotowy zaryzykować duży wolumen, ale nie odpowiada to twojemu planowi handlowemu, możesz otworzyć kolejne konto lub oddzielne transakcje, aby przetestować swoje teorie.
Stronniczość
Handel stronniczy ma miejsce wtedy, gdy jesteś skłonny do otwierania pozycji na korzyść niektórych aktywów. W rezultacie możesz zacząć podejmować mniej efektywne decyzje handlowe i oprzeć swój wybór na osobistych preferencjach zamiast na analizie technicznej lub fundamentalnej.
Traderzy z reguły mają tendencyjne podejście do aktywów, dzięki którym odnieśli sukces – będą więc nadal je wybierać. I odwrotnie, unikają instrumentów, które przyniosły im straty. Bardzo ważne jest to, aby być świadomym swoich uprzedzeń i kierować się racjonalnym nastawieniem oraz w oparciu o badania rynkowe.
Stronniczość może również objawiać się w następujących sytuacjach:
- Negatywne myślenie, gdy inwestor zwraca zbyt dużą uwagę na ryzyko i wszędzie dostrzega niebezpieczeństwo. Może to prowadzić do zamknięcia zyskownej transakcji, nawet jeśli rozwija się ona zgodnie z oczekiwanym scenariuszem.
- Nieznajomość warunków rynkowych, gdy trader ma tendencję do dalszego korzystania ze sprawdzonych strategii lub rynków bez uwzględnienia nowych informacji. Przez pewien czas może to się sprawdzać, ale w końcu będzie stanowić przeszkodę, gdy rynek się zmieni.
- Efekt potwierdzenia ma miejsce wtedy, gdy trader poszukuje lub wyolbrzymia wartość argumentów, które potwierdzają jego wstępnie sformułowane pomysły. Jednocześnie przymknie oko na fakty obalające jego przekonania.
- Stronnicze założenia są związane z kosztem aktywów. Na przykład, gdy cena już wzrosła, trader myśli, że będzie nadal rosła. Odwrotna opinia — „jeśli cena wzrosła, to musi wkrótce spaść” — nie ma uzasadnienia, dopóki nie zostanie udowodniona przez wskaźniki techniczne. Takie rozumowanie często leży u podstaw nieudanych transakcji.
Pochopne decyzje
Bez względu na to, jak doświadczony jest trader, jego decyzje powinny opierać się na dogłębnej analizie rynku. Ocena trendu w danym przedziale czasowym jest konieczna dla udanego handlu! Ignorując zasady zarządzania ryzykiem możesz zniszczyć swój długoterminowy wynik finansowy. Przed otwarciem jakiejkolwiek transakcji upewnij się, że przestrzegasz dobrze wyważonego stosunku ryzyka do zysku.
Nieprzyznawanie się do błędów
Po utracie pieniędzy niektórzy traderzy nie chcą przyznać, że ich działania doprowadziły do porażki — zamiast tego obwiniają rynek. W rezultacie ciągle powtarzają te same błędy.
Niezdolność przyznania się do poniesienia strat
Traderzy nie chcą przyznać się do poniesionych strat, aby nie sprawiać sobie więcej przykrości. Psychologowie zakładają, że niechęć do przyznania się do straty jest powiązana z instynktem samoobrony. Jednak na rynku finansowym ważne jest nie tylko pogodzenie się bólem po stracie, ale także neutralne jego zaakceptowanie, ponieważ porażki są nieuniknione.
Handel zawsze wiąże się z ryzykiem i dużym prawdopodobieństwem straty. Musisz być na to przygotowany i mieć plan B na wypadek, gdyby coś poszło nie tak. Upewnij się, że ustawiłeś stop loss dla każdej otwartej transakcji! W przeciwnym razie na twoich oczach cena aktywa może podążyć w nieoczekiwanym kierunku, a ty zaczniesz wahać się odnośnie zamknięcia takiej transakcji, ponieważ nie chcesz stracić pieniędzy. To nie jest profesjonalne podejście.
7 wskazówek, jak uniknąć emocjonalnego handlu
Nawet jeśli jesteś osobą bardzo emocjonalną, możesz opanować pewne strategie handlowe i skutecznie zarządzać swoimi transakcjami. Oto kilka porad, które pomogą ci kontrolować psychologię handlu.
Przejdź test osobowości
Określ swoje mocne i słabe strony. Im szybciej to zrobisz, tym lepiej. Musisz szczerze odpowiedzieć na pytania i dowiedzieć się, co poprawić i jak ustrzec się błędnego sposobu myślenia. Jest to kluczowy czynnik do opanowania psychologii handlu na giełdzie. Ważne jest to, aby zrozumieć i przyznać się do wszelkich impulsywnych tendencji, jeśli takie posiadasz. Na przykład niektórymi traderami kieruje frustracja, strach lub chciwość.
W takim przypadku podczas handlu powinieneś te cechy kontrolować. W przeciwnym razie możesz podejmować pochopne decyzje, nie posiadające zaplecza analitycznego. Jednocześnie powinieneś wiedzieć, jak wykorzystać swoje mocne strony. Na przykład, jeśli jesteś osobą cierpliwą, możesz otwierać pozycje długoterminowe i czekać na idealny moment.
Opracuj plan handlowy i go przestrzegaj
Twój plan handlowy powinien zawierać szczegółowe instrukcje dotyczące wszelkich sytuacji, które mogą wystąpić podczas handlu: kiedy wejść w pozycję, kiedy wyjść, jaki jest twój budżet, jak kontrolować ryzyko i jakie strategie stosować.
Na przykład, możesz zdecydować się na handel kilka godzin rano i nigdy nie używać więcej niż 2% swojego budżetu na pojedynczą transakcję. W ten sposób możesz zminimalizować straty i ograniczyć wpływ emocji na decyzję handlową. Wyraźnie dostrzeżesz warunki i zasady otwierania oraz zamykania pozycji.
Twój plan handlowy powinien również opierać się na specyfice twojej psychologii handlu. Zwróć uwagę na swoje uprzedzenia, emocje i cechy osobowości podczas tworzenia wygodnej strategii. Dzięki temu czynniki emocjonalne będą miały mniejszy wpływ na twoją wydajność.
Ważne jest też to, aby nieustannie ulepszać swoją strategię — ewoluuje wtedy również twoja psychologia handlu.
Bądź zdyscyplinowany
Bądź cierpliwy, aby emocje nie popchnęły cię do otwarcia pozycji. Bądź gotowy do działania, gdy emocje każą ci czekać, i zamknij pozycję, gdy warunki rynkowe są niesprzyjające.
Nie zapominaj też, że poświęcenie czasu na handel oznacza zdobywanie doświadczenia. Im więcej ćwiczysz, tym większe masz szanse na pomyślne zamknięcie transakcji.
Naucz się odpowiednio radzić sobie z zyskami jak i stratami
Seria strat i zysków jest integralną częścią kariery handlowej. Sekret psychologii zrównoważonego handlu sprowadza się do odpowiednich reakcji i twojego nastawienia.
Jeśli ponosisz straty
Po serii nieudanych transakcji nie spiesz się z odzyskiwaniem strat. Zrób sobie przerwę: zbierz myśli i nie przejmuj się. Traktuj nieudane transakcje jako lekcje i możliwość uczenia się. Poświęć czas na przemyślenie stratnych pozycji, przeanalizuj swoją strategię i zastanów się, jak uniknąć błędów w przyszłości.
Jeśli zarabiasz
Równie ważne jest to, aby po serii udanych transakcji nie paść ofiarą iluzji bycia „bogiem handlu". Możesz być zaślepiony euforią i przegapić moment, w którym trend rynkowy się odwróci.
Traderzy często przeprowadzają wiele udanych transakcji z rzędu. Niektórzy kontynuują handel, ponieważ zakładają, że rynek będzie poruszał się w tym samym kierunku pod wpływem własnej inercji. Gdy zauważysz, że myślisz w ten sposób, przestań zbyt szybko dywersyfikować swoje portfolio i ponownie przeanalizuj rynek.
Powinieneś wiedzieć, co powinno kierować twoimi decyzjami handlowymi: twoje własne przekonania lub fakty oraz analiza techniczna. Gdy studiujesz wykresy, staraj się robić to na chłodno i zastanów się, co może osłabić twoją psychologię handlu. Pozwól, aby takie emocje jak strach i duma opadły przed otwarciem kolejnej transakcji.
Ćwicz cierpliwość
Bez względu na preferowany rynek — kryptowaluty czy metale szlachetne — ważne jest to, żeby zachować cierpliwość, aby zrealizować plan. Działanie pod wpływem emocji może doprowadzić do utraty zysku poprzez zbyt wczesne zamknięcie dobrej pozycji. Jeśli twoja decyzja opiera się na dokładnej analizie, a rynek ewoluuje zgodnie z oczekiwaniami, nie czekaj – pozwól, aby twoje przewidywania się zaktualizowały.
Jednocześnie ważne jest to, aby zachować cierpliwość, gdy rynek porusza się w bok i nie możesz znaleźć odpowiedniego momentu, aby wskoczyć w transakcję. Pamiętaj, że w 70-80% przypadków ceny aktywów poruszają się w wąskim tunelu cenowym, ale nawet niezmienne akcje prędzej czy później wpadają w trend.
Aby określić najlepszy czas na handel, wybierz konkretne rynki i śledź aktualności. Z reguły trendy cenowe są wywoływane przez wydarzenia geopolityczne, wiadomości i komunikaty finansowe.
Nie spiesz się z dywersyfikacją swojego portfolio
Chociaż dywersyfikacja portfolio może stanowić zabezpieczenie w przypadku spadku wartości aktywów, nie zaleca się otwierania zbyt wielu pozycji w krótkim czasie. Choć potencjalne zyski mogą być większe, posiadanie zdywersyfikowanego portfolio wymaga znacznie więcej pracy.
Powinieneś śledzić informacje i wydarzenia, które mogą mieć wpływ na rynki. Jednak ten dodatkowy wysiłek może nie być wiele wart, zwłaszcza jeśli nie masz dużo czasu lub dopiero zaczynasz przygodę z handlem. Dla początkujących ten emocjonalny i intelektualny ładunek może być zbyt duży do udźwignięcia.
Z drugiej strony zdywersyfikowane portfolio zwiększa twoją ekspozycję na potencjalne pozytywne ruchy na rynku, co oznacza, że możesz skorzystać z trendów na wielu rynkach, zamiast czekać, aż pojedynczy rynek zmieni się na twoją korzyść. Dlatego dodawaj aktywa jedno po drugim i stopniowo zwiększaj złożoność transakcji.
Zrozum, czym jest dźwignia
Zwiększenie zysków o x5, x10, a nawet x20 brzmi bardzo kusząco. Jednak dźwignia nie jest dla osób o słabym sercu. Oto powody, dlaczego.
Dźwignia finansowa to w zasadzie pożyczka udzielona przez brokera w celu otwarcia pozycji. Inwestorzy deponują środki, zwane hedgingiem, i uzyskują ekspozycję rynkową równą pełnej wartości pozycji. Ale uwaga. Choć dźwignia może zwiększyć zyski, może również zwiększyć straty.
Ważne jest to, aby w pełni zrozumieć konsekwencje przed otwarciem pozycji. Inwestorzy z ograniczoną wiedzą dotyczącą dźwigni finansowej mogą zdziesiątkować całą wartość swojego konta handlowego z powodu nadmiernych strat. Aby uniknąć tego błędu, powinieneś nauczyć się handlować z dźwignią na kontraktach CFD i podobnych narzędziach, ponieważ nie jest to takie łatwe.
Prowadź dziennik handlowy
W dzienniku handlowym możesz zapisać swoje zyski i straty, a także emocje i wątpliwości doświadczane podczas handlu. Informacje te mogą pomóc w analizie psychologii handlu i ujawnieniu słabych punktów oraz błędów, których należy unikać.
Spojrzenie wstecz na swoje działania jest ważne: możesz zobaczyć, które decyzje były słuszne, a które błędne. Dodatkowo możesz śledzić ewolucję swojej kontroli emocjonalnej i dowiedzieć się, czy twoje emocje zaciemniają twój osąd, czy też nie.
Zamiast wszystko zapisywać możesz także nagrywać filmy, aby obejrzeć je później. Jeśli masz wśród znajomych doświadczonych traderów, poproś ich, aby ocenili twoje postępy i udzielili ci wskazówek, jak poprawić swoją psychologię handlu — ich opinia będzie bezstronna.
Musisz umieć się dostosować
Każdy rynek finansowy podlega ciągłym zmianom i nie można oczekiwać, że wciąż będzie ewoluował według jednego i tego samego scenariusza. Strategia na stuprocentową wygraną po prostu nie istnieje — pamiętaj o tym. Zawsze powinieneś śledzić rynek, aby odpowiednio dostosować swoją strategię.
Jeśli rynek jest zbyt niestabilny, lepiej nie handluj i spróbuj dowiedzieć się, co się dzieje. Dostosowywanie się oznacza oswajanie emocji i umiejętność oceny sytuacji niezależnie od uczuć. Bądź pragmatyczny bez względu na to, co dzieje się wokół ciebie.
Wniosek
Panuje powszechny stereotyp, że handel na giełdzie jest bardzo trudny, a inteligencja finansowa jest głównym wyznacznikiem sukcesu. Jednak psychologia handlu i umiejętność kontrolowania emocji są nie mniej ważne.
Strach, chciwość i niezdolność do zaakceptowania strat mogą zniweczyć twoje wysiłki — gdy nauczysz się kontrolować te emocje, twoja psychologia handlowa ulegnie znacznej poprawie.
Psychologia handlu - najczęściej zadawane pytania (FAQ
Jest to psychologia handlu akcjami. Innymi słowy, sposób myślenia dotyczy tego, jak traderzy reagują na zyski i straty oraz co czują w różnych warunkach rynkowych.
Po pierwsze, powinieneś zrozumieć, co czujesz, zamykając udane i stratne transakcje. Po drugie, musisz znać swoje mocne i słabe strony oraz nauczyć się je kontrolować lub odpowiednio wykorzystywać. Kontrola emocjonalna jest kluczem do udanego handlu.
Po serii nieudanych lub udanych zamówień należy zrobić sobie przerwę. Powinieneś sporządzić harmonogram handlowy i starać się nie przekraczać limitów, ponieważ tego rodzaju aktywność odbije się na twoim stanie fizycznym oraz emocjonalnym. Ponadto dziennik handlowy pomoże ci uświadomić sobie słabe i mocne strony, poprawić błędy i ulepszyć strategię.
To zależy od danej osoby. Z reguły traderzy dzienni spędzają cały dzień roboczy na transakcjach: dla niektórych osiem godzin takiej pracy nie stanowi wysiłku. Traderom kierującym się emocjami wystarczą 3-4 godziny. Pamiętaj o swoich ograniczeniach i zacznij od krótkoterminowych sesji handlowych.
Treść tego artykułu stanowi wyłącznie prywatną opinię autora i może nie pokrywać się z oficjalnym stanowiskiem LiteForex. Materiały publikowane na tej stronie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie mogą być traktowane jako porada inwestycyjna ani konsultacja w rozumieniu dyrektywy 2014/65/UE.
Zgodnie z przepisami prawa autorskiego artykuł ten jest chronionym obiektem własności intelektualnej, co obejmuje zakaz kopiowania i rozpowszechniania bez zgody.
