Potrójny szczyt w tradingu

2025.05.08 2025.04.23 Potrójny szczyt w tradingu

Artem Parshinhttps://www.liteforex.pl/blog/authors/artem-parshin/

Trading z zastosowaniem analizy technicznej najczęściej sprowadza się do analizy wzorców na wykresie cenowym, z czego najbardziej rozpowszechnionym podejściem jest analiza formacji cenowych.

Obecnie znanych jest ponad 50 formacji wykresowych, jednak wśród nich są te najpopularniejsze, które można spotkać na dowolnym interwale czasowym. Do takich formacji należą Potrójny Szczyt i Potrójne Dno.

Mimo że model Potrójnego Dna i Potrójnego Szczytu to ten sam wzorzec graficzny, Potrójne Dno jest częściej wykorzystywane przez traderów, ponieważ psychologicznie łatwiej jest zaakceptować transakcję kupna niż sprzedaży.

Kwestie kluczowe

Co to jest formacja „Potrójny Szczyt”?

Model wykresu „Potrójnego Szczytu”, nazywana czasem również trzykrotnym maksimum, to formacja analizy technicznej powstająca na maksimach trendu wzrostowego. Po jego realizacji trend wzrostowy zmienia się w spadkowy.

Jest to formacja odwrócenia trendu, należąca do podstawowych modeli wykresowych, która może pojawiać się na wykresach cenowych dowolnych aktywów. Formacja ta występuje na różnych interwałach czasowych, jednak – jak wszystkie inne formacje wykorzystywane w analizie technicznej – najlepiej sprawdza się na przedziałach od 4 godzin wzwyż.

Potrójny Szczyt w tradingu to odwrócona formacja wykresowa, składająca się z trzech kolejnych maksimów ceny, które znajdują się na tym samym poziomie linii oporu i powstają po stabilnym trendzie wzrostowym, tworząc niewielki kanał z wyraźnym poziomem oporu.

Kierunek kanału może być dowolny: spadkowy, wzrostowy lub boczny. Głównym warunkiem powstania formacji na wykresie jest jednakowa wielkość w punktach każdej z trzech wierzchołków figury.

Jak działa formacja "Potrójny Szczyt"

Figura pojawia się na wykresie po trendzie wzrostowym, gdy jego siła zaczyna słabnąć i rozpoczyna się faza spowolnienia. To właśnie tę fazę określają takie formacje jak „Potrójny Szczyt”, „Podwójny Szczyt” i „Głowa i Ramiona”.

Pierwszy szczyt formacji jest zazwyczaj najwyższym punktem; po jego ukształtowaniu następuje cofnięcie w dół. Gdy odbicie się kończy, cena aktywa ponownie zaczyna rosnąć i z czasem tworzy trzy kolejne wierzchołki, przypominające kanał.

Realizacja modelu na wykresie następuje w momencie przebicia linii wsparcia, gdy cena spada poniżej poprzedniego minimum. W tym momencie można otwierać pozycje sprzedaży. Gdy cena przechodzi przez to minimum, poprzedni trend uznaje się za zakończony. To właśnie z tego powodu „Potrójny Szczyt” jest formacją wykresową, która sygnalizuje odwrócenie tendencji w dół.

Znaczenie formacji „Potrójny Szczyt” w analizie technicznej

Współczesna analiza techniczna przyznaje formacji „Potrójnego Szczytu” szczególne miejsce.

1. Pomaga określić potencjalną zmianę trendu. Gdy formacja zaczyna się realizować, cena przebija w dół poprzednie lokalne minimum, co stanowi główny sygnał odwrócenia. Po wykryciu tej formacji traderzy mogą przewidzieć nadchodzące odwrócenie.
2. Jest istotnym elementem globalnych teorii. „Potrójny Szczyt” stanowi ważną część teorii kształtowania ceny, takich jak „Teoria fal Elliotta”. W tej teorii opisuje się różne rodzaje fal korekcyjnych, w tym fale płaskie – niewielkie kanały, do których należy również model „Potrójnego Szczytu”.
3. Stanowi podstawowy element większości formacji wykresowych. Jeśli prześledzić historię powstawania większości wzorców, można zauważyć, że „Potrójny Szczyt” był jedną z pierwszych modeli wykresu analizy technicznej, a jedną z wariacji „Potrójnego Szczytu” stała się najpopularniejsza formacja – „Głowa i Ramiona”.

Określenie i rozpoznanie formacji „Potrójny Szczyt”

Aby poprawnie zidentyfikować formację na wykresie cenowym, należy upewnić się, że pierwszy i drugi etap jej kształtowania zostały w pełni zakończone. Dopiero po ukształtowaniu wszystkich trzech szczytów można stwierdzić, że mamy do czynienia z modelem „Potrójnego Szczytu”.

Jednak nawet przy pełnym uformowaniu trzech wierzchołków formacja może nie zrealizować się i przekształcić się w zwykły kanał.

Formacja „Potrójnego Szczytu” ma kilka podobnych pod względem działania i wyglądu struktur wykresowych. Najczęstszym przypadkiem jest przekształcenie początkowego Podwójnego Szczytu w „Potrójny Szczyt”. Drugą najpopularniejszą formacją jest „Głowa i Ramiona”. Różni się ona od modelu „Potrójnego Szczytu” wykresu tylko tym, że jej środkowy szczyt musi przewyższać dwa pozostałe.

Na tej podstawie formacja „Potrójnego Szczytu” ma kilka charakterystycznych cech, które pozwalają na identyfikację i odróżnienie od innych formacji wykresowych:

1. Wszystkie szczyty powinny mieć zbliżoną wielkość w punktach.
2. Linie wsparcia i oporu, poprowadzone przez maksima i minima, powinny być warunkowo równoległe.
3. Formacja Potrójnego Szczytu zawsze pojawia się po silnym trendzie wzrostowym i nie może być kontynuacją trendu bocznego.

Części formacji „Potrójny Szczyt”

Trend wzrostowy. Formacja pojawia się wyłącznie po wyraźnym trendzie wzrostowym, na którego szczytach się kształtuje. W pierwszych wzmiankach o tej formacji podkreślano, że długość trendu wzrostowego powinna wynosić co najmniej dwukrotność szerokości kanału tworzonego przez „Potrójny Szczyt”.

1. Formowanie kanału. Po ukształtowaniu pierwszego szczytu zauważalnie spadają wolumeny obrotu, a trend przechodzi w ruch boczny. Ten okres konsolidacji może trwać znacznie dłużej niż wcześniejszy trend wzrostowy. Granice formacji są wyznaczane liniami poprowadzonymi przez minima i maksima, analogicznymi do poziomów wsparcia i oporu. Ostatecznym etapem formowania kanału jest przebicie linii wsparcia formacji przez cenę.
2. Trend spadkowy. Ostatnia faza rozwoju formacji to jej realizacja, której efektem jest dalszy spadek notowań. Gdy cena spadnie poniżej poprzedniego minimum zgodnie z trendem, kanał zostaje przerwany, a trend zmienia się na spadkowy.

Handel według formacji „Potrójny Szczyt”: strategie i wskazówki

Mimo że we współczesnej analizie technicznej istnieje wiele strategii związanych z formacją „Potrójnego Szczytu”, największą popularnością cieszą się dwie.

1. Strategia handlu wewnątrz formacji. Jest to klasyczna strategia oparta na pracy w ramach kanału, ponieważ sama formacja czasami bywa mylona ze zwykłym korytarzem cenowym. W związku z tym transakcje są zawierane między poziomami wsparcia i oporu. W klasycznym podejściu liczba transakcji wewnątrz formacji nie powinna przekraczać trzech. Pierwsza sprzedaż następuje po ukształtowaniu drugiego szczytu. Następnie, po osiągnięciu drugiego minimum, otwierana jest pozycja kupna, a ostatnią transakcją jest sprzedaż z trzeciego szczytu, z późniejszym zabezpieczeniem pozycji na poziomie bezpiecznym po przełamaniu drugiego minimum. Bardziej agresywni traderzy mogą otworzyć nawet pięć transakcji wewnątrz formacji, jednak należy pamiętać, że otwieranie pozycji na pierwszych minimach i maksimach jest bardzo ryzykowne.
2. Klasyczna strategia zmiany trendu. Najbardziej popularną i znacznie bezpieczniejszą metodą jest strategia przerwania minimum. Jej zasada polega na otwarciu jednej transakcji sprzedaży po ukształtowaniu wszystkich trzech szczytów. Cena spada i przebija linię wsparcia formacji, a w takiej sytuacji trader mierzy wysokość formacji w punktach (lub wysokość dowolnego z „wzgórz” formacji) i odkłada tę wartość w dół od punktu wybicia. Jest to potencjalny cel dla sprzedaży. Jednak niektórzy traderzy często zabezpieczają pozycję na poziomie bezpiecznym, gdy cena osiągnie ponad 80% przewidywanego spadku, a następnie stosują trailing stop.

Ustawianie Stop Loss dla formacji „Potrójny Szczyt”

Ustawianie zleceń stop odbywa się praktycznie tak samo jak w przypadku innych formacji analizy technicznej i jest powiązane z poziomami maksimum lub minimum.

W przypadku Potrójnego Szczytu stop-loss zawsze ustawia się na poziomie lub nieco powyżej maksymalnej wartości, która poprzedzała moment wybicia poziomu wsparcia. Najważniejsze jest zrozumienie, że nachylenie samej formacji nie ma znaczenia. Stop-loss zawsze będzie znajdować się na poziomie trzeciego maksimum formacji. Wadą tej metody jest to, że wielkość stop-loss w punktach zazwyczaj równa się przewidywanemu poziomowi take-profit, co nie zawsze jest korzystne dla tradera.

Aby dokładniej dostosować poziom stop-loss, można go przesunąć powyżej maksimum ceny o wartość „szumu rynkowego” danego instrumentu. Jednak wszystko zależy od interwału czasowego – na przedziałach mniejszych niż H4 takie ustawienie jest nieefektywne, ponieważ wielkość stop-loss często przewyższa oczekiwany zysk, co czyni transakcję nieopłacalną.

Analiza wolumenu w formacjach "Potrójny Szczyt"

Kolejnym elementem analizy rynku na podstawie modelu „Potrójnego Szczytu” jest analiza wolumenu obrotu.

Zgodnie z teorią formowania formacji, po zakończeniu pierwszego maksimum wolumen transakcji osiąga maksymalne wartości, a taki stan może utrzymywać się aż do momentu wybicia linii wsparcia. W momencie kształtowania drugiego maksimum wolumen transakcji powinien się zmniejszyć i wynosić 50%-70% wolumenu pierwszego maksimum. Zakończenie trzeciego maksimum charakteryzuje się najniższym wolumenem transakcji – wskaźnik ten może spaść do 20% początkowego wolumenu przy wejściu w formację. Natomiast przy wybiciu wsparcia i zmianie trendu wolumen transakcji gwałtownie rośnie.

Przy analizie wolumenu transakcji należy pamiętać, że wolumen na rynku Forex i wolumen transakcji na kontraktach terminowych na aktywa różnią się. Na rynku Forex stosuje się wolumen tikowy, czyli liczbę zmian ceny w jednostce czasu. Natomiast na rynku giełdowym wykorzystuje się rzeczywisty wolumen, który jest określany przez przepływ kapitału. Wszystkie zasady formowania formacji zostały opisane na podstawie rzeczywistego wolumenu, a nie wolumenu tikowego.

Formacja "Potrójny Szczyt" kontra formacja "Potrójne Dno"

Prawie każda niedźwiedzia formacja odwrócenia trendu na rynku ma swój byczy odpowiednik.

Porównajmy formacje Potrójnego Szczytu i Potrójnego Dna pod kątem ich kluczowych parametrów.

Plusy i minusy

Mimo że dany model często pojawia się na wykresie cenowym, prawdopodobieństwo jej pełnej realizacji nie jest wysokie. Jednak jej prostota sprawiła, że stała się jedną z najpopularniejszych w analizie technicznej.

Zalety stosowania formacji “Potrójny Szczyt” podczas podejmowania decyzji handlowych 

Handel formacjami zajmuje istotne miejsce w analizie technicznej i jest popularny wśród początkujących traderów. Praca z tą formacją ma kilka kluczowych zalet:

1. Pomaga przewidzieć odwrócenie rynku. Formacja pojawia się na szczycie rynku, gdy wolumen obrotu kupujących zaczyna spadać, dzięki czemu może być skutecznym wskaźnikiem odwrócenia.
2. Sygnał „Potrójnego Szczytu” na wejście na rynek jest łatwy do określenia. Poziom wejścia na rynek zgodnie z formacją opiera się na ostatnim minimum ceny wewnątrz formacji. Jest ono łatwe do określenia i trudno je pomylić, co znacznie ułatwia proces wejścia na rynek.
3. Formacja może działać jak zwykły kanał. Nawet jeśli błędnie zidentyfikujesz formację i okaże się, że przekształciła się w zwykły kanał, to szansa na odwrócenie trendu nadal pozostaje wysoka. Nieważne, jak długo będzie aktywna Twoja transakcja szanse na jej realizację są duże.
4. Formacja jest łatwa do potwierdzenia. Podstawowe formacje odwrócenia są dlatego dobre, gdyż łatwo je potwierdzić przy pomocy wskaźników technicznych, takich jak MACD czy AO.
5. Przejrzyste poziomy zleceń. „Potrójny Szczyt” jest bardzo prosty w automatyzacji. Poziomy zleceń mogą być ustawione jeszcze przed wejściem w transakcję, ponieważ są oparte na minimum i maksimum, które powstają na długo przed punktem wejścia.
6. Może być częścią globalnych strategii. Jak już wspominałem wyżej, formacja jest stosowana w analizie technicznej jako część takich strategii, jak „Teoria Fal”. W takim wypadku dobrze ją wykorzystywać w celu potwierdzenia fal korekcyjnych.

Ograniczenia i ryzyko związane z handlem na podstawie formacji „Potrójny Szczyt” 

Ogólnie rzecz ujmując, handel na światowych giełdach wiąże się z określonym ryzykiem, a handel z wykorzystaniem "Potrójnego Szczytu" nie jest wyjątkiem:

1. Nie zawsze precyzyjnie wskazuje odwrócenie. Często zdarzają się sytuacje, gdy formacja przekształca się w zwykły kanał mający więcej niż 6 fal. W takim przypadku wcześniejsze pozycje sprzedaży mogą zostać zamknięte ze stratą.
2. Sygnał wejścia na rynek często zakłócany jest przez szum rynkowy. Poziom cenowy wejścia na rynek według formacji odnosi się do ostatniego minimum ceny wewnątrz formacji. Jednak gdy cena się do niego zbliża, może nastąpić poślizg lub chwilowe dotknięcie poziomu, a następnie odbicie w górę.
3. Formację łatwo pomylić z innymi. Bardzo często początkujący traderzy mylą "Potrójny Szczyt" z formacją "głowa i ramiona", co może prowadzić do błędnego określenia poziomów wejścia i wyjścia z rynku.
4. Niskie prawdopodobieństwo pełnej realizacji. Istnieje tylko niewielka liczba formacji, w których współczynnik zyskownych transakcji przekracza 80%, a "Potrójny Szczyt" do nich nie należy, ledwo osiągając 60%.

Przykłady z życia i studia przypadków

Podczas mojej pracy z formacjami na rynku pojawiło się wiele sytuacji, które wykraczały poza podstawowe zasady handlu według tej formacji. Niektóre z nich przynosiły straty, a inne były przyczyną nieoczekiwanych zysków.

Przykład 1 

Po uformowaniu się formacji cena powinna gwałtownie spaść, ale następuje odbicie i w dalszej kolejności formuje się kanał. Może to spowodować aktywację zlecenia sprzedaży, ale przez fałszywe przebicie pozycja staje się stratna.

Aby tego uniknąć, ustaw zlecenie nieco poniżej lokalnego minimum formacji, mniej więcej o wartość szumu rynkowego. Należy jednak pamiętać: jeśli oczekiwany zysk jest niewielki, do 1000 punktów, to ta metoda znacznie zmniejszy potencjalny profit. Jednak na większych interwałach czasowych działa idealnie, eliminując do 90% fałszywych przebić.

Przykład 2 

Często cena nie osiąga oczekiwanego poziomu zysku, co może wpłynąć na marżę. Są dwa rozwiązania: przesunąć stop-loss do poziomu bezpiecznego i włączyć trailing stop po osiągnięciu 50% planowanego zysku. Wadą tej metody jest to, że cena może się odwrócić i ponownie przetestować wcześniejsze minimum, co spowoduje zamknięcie transakcji na poziomie 0.

Można częściowo zabezpieczać zysk albo zamknąć transakcję na poziomie 80% profitu. Osobiście preferuję drugą metodę, ponieważ trailing stop może doprowadzić do zamknięcia pozycji bez zysku.

Przykład 3 

Dana figura jest kontynuacją formacji "Podwójny Szczyt", ale może przekształcić się w długi trend boczny. Proponuję optymalną strategię handlu dla tej formacji.

Wiemy, że ta formacja jest kontynuacją "Podwójnego Szczytu", dlatego otwieram pozycję sprzedaży po drugim szczycie.

1. Po drugim szczycie otwierana jest krótka pozycja Sell 1.
2. Jeśli cena spada, zamykamy transakcję z zyskiem od "Podwójnego Szczytu".
3. Jeśli rozpocznie się wzrost, na poziomie pierwszego maksimum otwieramy kolejną krótką pozycję Sell 2.
4. Jeśli wzrost trwa i formacja zostaje złamana, obie pozycje zamykamy wg stop-loss.
5. Jeśli cena zawróci i na wykresie uformuje się trzeci szczyt, zamykamy pozycję Sell 2 na poziomie drugiego minimum.
6. Jeśli następuje realizacja "Potrójnego Szczytu", zamykamy pozycję Sell 1 z zyskiem.

Jeżeli formacja zostaje zanegowana i przechodzi w kanał, można kontynuować otwieranie transakcji na nowych maksimach, dopóki cena nie opuści kanału.

Z mojego doświadczenia wynika, że najdłuższa struktura, z jaką się spotkałem, to kanał składający się z 8 transakcji, z czego 7 zostało zamkniętych z zyskiem.

Łączenie formacji "Potrójny Szczyt" z innymi wskaźnikami technicznymi 

Jak opisano wcześniej, formacja ta jest łatwa do potwierdzenia za pomocą wskaźników technicznych, które mogą rejestrować zmiany w wolumenach obrotu. Ogólnie rzecz biorąc, wskaźniki i formacje graficzne dobrze się uzupełniają.

Dodanie wskaźnika przekształca formację w pełnoprawną strategię, w której sygnał wejścia na rynek może być potwierdzony połączonym sygnałem wskaźnika i formacji.

Wskaźnik Volumes

Najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest wykorzystanie wskaźnika Volumes.

Wskaźnik składa się z kolejnych barów o różnych kolorach. Spadek wolumenu w stosunku do poprzedniego oznaczany jest czerwonym barem, a wzrost – zielonym.

Przede wszystkim śledzi się punkty odwrócenia na szczytach formacji. Pierwszy czerwony bar po serii zielonych stanowi sygnał o formowaniu się szczytu. Ponadto każdy kolejny bar sygnalizujący odwrócenie na szczycie powinien być niższy od poprzedniego, co wskazuje na spadek wolumenów w obrębie formacji. Zakłada się, że po każdym kolejnym szczycie z rynku odpada część kupujących, co skutkuje spadkiem wolumenu.

Sygnałem rozpoczęcia realizacji formacji jest gwałtowny wzrost wolumenu obrotu, wyróżniający się na tle wcześniejszych barów. To właśnie on potwierdza punkt wejścia na rynek.

Wskaźnik Stochastic Oscillator 

Drugim przykładem połączenia jest praca z wskaźnikiem Stochastic Oscillator.

Wskaźnik ten składa się z dwóch istotnych elementów. Po pierwsze, z linii opartej na wykładniczej średniej kroczącej (EMA), która wskazuje na wzrost i spadek popytu ze strony traderów. Drugim elementem są strefy wykupienia i wyprzedania.

Kiedy EMA wchodzi w strefę wykupienia, następuje spadek byczego wolumenu, co może prowadzić do uformowania maksimów formacji. Wyjście ze strefy wykupienia może oznaczać techniczne odwrócenie. Osiągnięcie przez cenę strefy wyprzedania często jest sygnałem do uformowania minimum. Jeśli EMA przez dłuższy czas utrzymuje się w strefie wyprzedania, może to być sygnałem rozpoczęcia realizacji formacji.

Połączenie MACD i Awesome Oscillator

Trzecim przykładem połączenia jest wykorzystanie wskaźników Moving Average Convergence Divergence (MACD) i Awesome Oscillator (AO).

Z tego połączenia korzystałem przez długi czas i uważam je za jedno z najbardziej skutecznych. Warto od razu zaznaczyć, że używa się tylko jednego z tych wskaźników – wybór odpowiedniego zależy od interwału czasowego, na którym obserwujemy model  „Potrójny Szczyt”. Jeśli jest to okres poniżej H4 – stosuje się AO. Jeśli D1 i wyższe, lepszym wyborem jest MACD.

Już na pierwszy rzut oka widać, że wykres ceny i wskaźnik są niemal identyczne. Maksimum na wykresie znajduje odzwierciedlenie na wskaźniku, podobnie jak minima. Handel polega na tym, że czekamy na zakończenie formowania trzech maksimów na wykresie oraz trzech odpowiadających im maksimów na wskaźniku. W momencie, gdy wskaźnik przechodzi przez poziom 0, spadając w strefę sprzedaży, otwieramy pozycję krótką.

Ważne: dla formacji „Potrójny Szczyt” wszystkie trzy maksima na wskaźniku powinny znajdować się powyżej poziomu 0. Natomiast w przypadku formacji „Potrójne Dno” wszystkie trzy dołki powinny znajdować się poniżej poziomu 0.

Podsumowanie

Handel oparty na formacjach jest jednym z najpopularniejszych podejść wśród traderów dysponujących małym i średnim kapitałem. Formacje są łatwe do rozpoznania na wykresie i mają proste oraz precyzyjne poziomy realizacji.

Graficzna formacja „Potrójny Szczyt” jest jedną z najczęściej stosowanych. Jeśli nauczyć się jej właściwego wykorzystania, może stać się podstawą zyskownej strategii handlowej. Aby zwiększyć efektywność tradingu, warto stosować się do kilku zasad. Po pierwsze handluj wyłącznie na formacjach pojawiających się na interwałach powyżej H1. Największe prawdopodobieństwo skutecznego odwrócenia formacji występuje na interwale H4. Nie czekaj też na pełne osiągnięcie Take Profit . Jeżeli cena przeszła w pożądanym kierunku ponad 80%, lepiej zamknąć pozycję.