Czym jest denominacja?

2020.04.27 2020.04.27 Czym jest denominacja?

Oleg Tkachenkohttps://www.liteforex.pl/blog/authors/oleg-tkachenko/

Istota denominacji: przyczyny i czynniki, cele i porządek przeprowadzenia, następstwa pozytywne oraz negatywne. Przykłady denominacji i ich wpływ na kurs

Przyczyny i przykłady denominacje walutowy

Historia zna wiele przykładów denominacji, większość których przypada na okres powojenny lub na kraje rozwijające się czy też słabo rozwinięte. Denominacja to narzędzie pomocnicze, któremu towarzyszy spadek masy pieniężnej i które usuwa skutki hiperinflacji. Ale sama w sobie jest raczej zagrożeniem, w panice ludność po prostu będzie wykupować twardy aktyw lub walutę zagraniczną, jeszcze bardziej pogarszając sytuację. O tym, czym jest denominacja, w jaki sposób oraz kiedy jest przeprowadzana, jakie niesie ryzyko i jaki jest jej wpływ na kursy z przykładami z historii przeczytacie w niniejszym przeglądzie.

Denominacja: co to takiego i jakie są jej skutki

W sierpniu 2018 r. Wenezuela przeprowadziła poważną denominację, pozbawiając walutę narodową za jednym zamachem 5 zer. Największym banknotem stało się 500 boliwarów, ale sytuacji to nie zmieniło. Już po roku za ten banknot można było kupić co najwyżej 1 jajko, a za minimalne wynagrodzenie w wysokości 40 000 aż dwa kilogramy mięsa. Głęboki kryzys gospodarczy w kraju z największymi wykrytymi zapasami ropy na świecie doprowadził do tego, że w 2018 r. hiperinflacja wg szacunków MFW przekroczyła 1 mln procent. 2019 rok dla Wenezueli był spokojniejszy. Uzbierana od początku roku inflacja wyniosła około 3300%, a w stosunku rocznym od października 2018 r. do września 2019 r. – 50100%.

Wenezuela to dobry przykład tego, jak jedno z działających narzędzi ekonomicznych walki z kryzysem okazało się bezużyteczne.

Z tego przeglądu dowiecie się:

• Czym jest denominacja oraz jakie czynniki ją poprzedzają.
• Jak się odbywa. Jej zalety i wady.
• Przykłady z historii gospodarki światowej.
• Czy można na niej zarobić i czy może ona interesować inwestorów.

Swą uwagę akcentuję na fakcie, iż mowa jest o wymianie znaków pieniężnych, właśnie w stosunku do nich ten termin istnieje w większości przypadków. W pewnych źródłach (ustawodawstwo niektórych krajów) można również spotkać określenie „denominacja akcji”. Jest to zmiana nominalnej wartości wszystkich wypuszczonych przez jednego emitenta akcji, towarzyszące ich podziałowi lub konsolidacji, to znaczy zmiany ich liczby zgodnie z wartością (wielkość kapitału zakładowego przy tym się nie zmienia). Ale mowa tu będzie o walutach.

Istota denominacji oraz jak na niej zarobić

Denominacja to proporcjonalne zastąpienie znaków pieniężnych waluty narodowej znakami z mniejszym nominałem. Prościej mówiąc „usuwane są zbędne zera”, tzn. ma miejsce zmniejszenie nominału znaków pieniężnych oraz cen, wyrażonych w nich, na liczbę podzielność 10.

Czynniki, poprzedzja e denominację:

• Brak równowagi gospodarki narodowej. Znaczna przewaga importu nad eksportem, bezpodstawny wzrost masy pieniężnej, nie zabezpieczonej produkcją, deficyt budżetowy, wzrost długu publicznego i wydatków na jego obsługę, wzrost poziomu bezrobocia i t. d.
• Hiperinflacja. Naruszenie równowagi gospodarki narodowej prowadzi do niekontrolowanego wzrostu cen. Aby wesprzeć ludność, państwo ucieka się do emisji. Zwiększenie masy pieniężnej rodzi nową gałąź popytu, za którym idzie nowe podwyższenie cen.

Cele denominacji noszą raczej życzeniowy charakter, gdyż nie zawsze są osiągane.

Cele denominacji:

• Wyprowadzenie kapitału z cienia. Ludność, która przechowuje pieniądze w walucie narodowej, będzie zmuszona do wymiany każdym sposobem. Historia zna przykłady, kiedy w celu zmiany zasad funkcjonowania gospodarki zostały wprowadzone surowe warunki wymiany pieniędzy przy kontroli tożsamości. Na przykład w Rosji w 1993 r. na wymianę pieniędzy dawano 2 tygodnie, ograniczenie wynosiło 100 tys. rubli na osobę, na dowód czego w dowodzie stawiano pieczątkę. Dane środki są nieskuteczne, ponieważ ludność zamiast wymieniać na nową walutę, zainwestuje „ciemne” pieniądze w walutę zagraniczną, złoto, nieruchomości. A kontroli takie przepływy pieniędzy nie podlegają.
• Uproszczenie wypłat. Operowanie sumami, w kórych „usunięto” kilka zbędnych zer jest prostsze i wygodniejsze.
• Zmniejszenie wydatków na emisję. Obecność dużych pieniędzy wymaga emisji wymiennych nowych banknotów i monet, koszty własne których czasami okazują się większe od nominału.

Denominacji często towarzyszy zmniejszenie masy pieniężnej (usunięcie pieniędzy z obrotu) w celu powstrzymania i zapobiegania inflacji. Dlatego można powiedzieć, że również jest środkiem wspomagającym na drodze do wzmocnienia waluty narodowej.

Najlepszy moment do przeprowadzenia denominacji to początek wzrostu gospodarczego lub kardynalna przebudowa gospodarki po tym, jak hiperinflacja została zatrzymana. Bodaj czy nie decydującym czynnikiem, decydującym o sukcesie tego przedsięwzięcia są działania uświadamiające wśród ludności. Władza, lekceważąca to, może zderzyć się z tym, że denominacja jeszcze bardziej pogorszy sytuację gospodarczą:

• Denominacja jedynie zwiększała panikę i popyt na inne aktywa ochronne: walutę zagraniczną, towary pierwszej potrzeby i t. d. Ceny tych aktywów rosły, podczas gdy nieruchomości  i innej własności spadały.
• Pieniądze były wycofywane z systemu bankowego, faktycznie odwadniając gospodarkę narodową. Sytuacje pogarszała seria bankructw z gwałtownym spadkiem wartości zabezpieczeń w postaci majątku.

Denominacja nie będzie efektywna, jeśli nie będzie jej towarzyszyć wzrost gospodarczy, rozumiany jako kontrola nad inflacją, wzrost PKB, obniżenie poziomu bezrobocia, wyważenie bilansu płatniczego kraju i t. d. Przykład Wenezueli, który został przytoczony na początku przeglądu jest wzorem tego, co się stanie, jeśli ta zasada zostanie zignorowana.

Negatywne skutki denominacji mają bardziej psychologiczny charakter:

• Zaokrąglenie cen do góry. Jeśli do denominacji towar kosztował 10 700 jednostek, to po niej nowa cena „10,7” zostanie zaokrąglona do 11 jednostek. Co prawda w porównaniu do zapowiadanej inflacji takie zaokrąglenie jest bezbolesne.
• Konieczność przywykania do nowych jednostek pieniężnych. Konieczność dopasowywania się do ciągłych zmian jest nieunikniona.
• Postrzeganie psychologiczne. Kiedy w rękach jest 1000 albo jeszcze mniej pieniędzy, wydaje się, że człowiek został okradziony. To uczucie szybko mija.

Jednego wzorca przeprowadzenia tego przedsięwzięcia nie ma. W swobodnej formie denominacja odbywa się w ciągu określonego czasu (2 – 4 tygodni) i może być przez państwo niekontrolowana. Ceny w okresie przejściowym wyrażane są w obu walutach. Nawet po okresie przejściowym stare banknoty jeszcze przez długi czas będą wymieniane w bankach (są przykłady, kiedy stare banknoty w bankach przyjmowane były po denominacji jeszcze 3 lata). Surowa forma przewiduje dwa warianty:

• Państwo ustala maksymalny limit sumy wymiany na 1 osobę. Czas wymiany jest ograniczony, średnio wynosi 3 – 14 dni.
• Denominacja odbywa się natychmiastowo. Od kreślonego dnia zaczynają obowiązywać nowe banknoty i monety, otrzymać które można było wcześniej przez wymianę starych banknotów, na przykład, w bankach.

Najbardziej znane przykłady denominacji w historii świata:

• Republika Weimarska. W latach powojennych od 1919 r. do 1923 r. gospodarka niemiecka znajdowała się na dnie. „Papierowa” marka, która pojawiła się po sierpniu 1914 r. na miejsce „złotej” nie spełniła swojej roli. Hiperinflacja, która nastąpiła po wojnie została świetnie opisana przez Remarque'a w powieści „Czarny obelisk”. W 1923 r. „papierową” markę zamieniła „marka Rzeszowa”, która obowiązywała do 1948 r.
• Węgry. Węgierska hiperinflacja i następna denominacja w latach 1945 – 1946 była najwyższa w ciągu całej historii systemu finansowego świata. Gospodarka kraju była zniszczona na skutek wojny, ceny podwajały się co 15 godzin i kontrola ich obrotu stała się niemożliwa. Największy banknot pengo do monety denominacji równa była 1 tryliardowi (miliard trylionów, czyli 10^21). 1 sierpnia 1946 r. został wprowadzony forint, kurs wymiany wyniósł 4*10^29 (400oktylionów). Razem z innymi środkami reforma dała pozytywny efekt.
• Turcja. W 2005 r. w kraju miała miejsce denominacja wg kursu 1 mln do jednego. Negatywnych skutków nie miała, nie licząc zamętu z cenami.

Podobnych przykładów za ostatnie 100 lat jest stosunkowo dużo, około 60 krajów przynajmniej raz przeprowadziło denominację, można je znaleźć w Internecie. Najczęstszy współczynnik to 100:1 i 1000:1, choć są przykłady denominacji ze współczynnikiem 10:1.

Znane są przykłady nieudanego przeprowadzenia reform pieniężnych, kiedy denominacja tylko pogłębiła sytuację:

1. Zimbabwe. Kraj, który znajduje się w pierwszej dziesiątce najsilniejszych denominacji na świecie znalazł się dwa razy. 1 sierpnia 2008 r. została przeprowadzona wymiana 10 mld „starych” dolarów” na 1 „nowy”. 7 miesięcy wystarczyło krajowi, aby powtórzyć rekord: 2 lutego 2009 r. następna denominacja została przeprowadzona wg kursu 1 tln do jednego dolara. Inflacja wynosiła 231 mln %, a połowie 2009 r. waluta narodowa wcale przestała istnieć na 10 lat. Niedawno rząd postanowił znowu przywrócić dolara Zimbabwe, ale jego kurs pozostaje niepewny.

2 .Denominacja w Rosji. Niedywersyfikowana, zorientowana na dochody z eksportu ropy gospodarka Federacji Rosyjskiej przeszła awarię w 1997 r. Spadek notowań ropy, recesję azjatycką, spadek zakresów produkcji poprzedziła hiperinflacja na ponad 2500% rocznie. Dążąc do zrekompensowania deficytu budżetowego, rząd uciekł się do następujących metod:

• Niezabezpieczona towarami emisja, która w 1997 r. doprowadziła do burzliwego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.
• Emisja państwowych obligacji krótkoterminowych. W celu pokrycia przy ich pomocy zadłużenia oraz wypłaty zysku państwo zostało zmuszone do uruchamiania coraz to nowych papierów, budując tym samym prawdziwą piramidę.

Na początku 1998 r. Z banknotów rubli zniknęły trzy zera. Jednak to nie zlikwidowało strukturalnych problemów gospodarczych i w sierpniu tegoż roku doszło do defaultu’u. Częściowo to rozwiązało wewnętrzne problemy, choć kosztem inwestorów. Po tym gospodarka kraju nieco poszła w górę, ale przeprowadzona denominacja rubla stała się przykładem ieudanej polityki gospodarczej.

3.Wenezuela. Ten przykład opisałem na początku przeglądu. Wg stanu na jesień 2019 r. kraj tak i nie zdołał wydostać się z przeciągającego się kryzysu. I najprawdopodobniej przeprowadzona w 2018 r. denominacja nie jest ostatnia.

Jaki wpływ ma denominacja na notowania waluty i czy można na niej zarobić

Nijak. Nie można na niej zarobić. Denominacja jest rozumiana jako likwidacja starej waluty i pojawienie się nowej, a kurs nowej waluty będzie zależeć wyłącznie od efektów przeprowadzonych reform. Jeśli metody walki z hiperinflacją okażą się pomyślne, kurs będzie rosnąć. Ale po pierwsze niekoniecznie tak będzie, po drugie po hiperinflacji wzrost gospodarczy jest bardzo powolny i inwestorzy nie są gotowi do zamrażania pieniędzy w projekty na tyle ryzykowne i wątpliwe. Dlatego inwestorzy nie interesują się walutami ani do czasu przeprowadzenia denominacji, ani po.

Na denominacji zarabiają co najwyżej kolekcjonerzy dalekowzroczni. Co prawda niedużo. Hiperinflacja, poprzedzająca denominację, oznacza liczbę banknotów w obrocie, dlatego o nadzwyczajności banknotów, określających ich wartość kolekcjonerską nie może być mowy. Na przykład po 10 latach dolary Zimbabwe wzoru z 2008 i 2009 roku sprzedawane są na aukcjach po cenie średnio od 1 do 100 dol. USA. w zależności od nominału, serii i numeru.

Jeszcze jedna rekomendacja dla kolekcjonerów. Zwróćcie uwagę na drobne banknoty i monety. Wraz z początkiem hiperinflacji przestają być one potrzebne i przestają być emitowane. To oznacza, że ich liczba może okazać się mniejsza, niż ilość dużych znaków pieniężnych.

Zakończenie. Denominacja ro zaledwie narzędzie pomocnicze leczenia gospodarki, pozwalające  zniwelować skutki kryzysu i hiperinflacji. Jej zadanie to odbudowa zaufania do waluty narodowej, uproszczenie rozliczeń i kontrolowanie ciemnego obrotu. Przeprowadzana jest wraz z kompleksowym programem wzrostu gospodarczego. Sama w sobie może jedynie pogorszyć stan na skutek nastrojów paniki ludności. Bezpośrednio na denominacji zarobić praktycznie się nie da, ale uruchomione w kraju zmiany w przyszłości mogą doprowadzić do wzrostu zainteresowania inwestorów.

Jeśli macie jeszcze jakieś pytania, piszcie w komentarzach!

P.S. Podobał się mój artykuł? Udostępnij go w sieciach społecznościowych, najlepszy sposób na podziękowanie:)