Formacja "Trzy Czarne Kruki" w tradingu

2025.06.02 2025.06.02 Formacja "Trzy Czarne Kruki" w tradingu

Gleb Kabanovhttps://www.liteforex.pl/blog/authors/gleb-kabanov/

Handel na Forex z wykorzystaniem świecowych modeli analizy technicznej najczęściej sprowadza się do wyszukiwania powtarzalnych wzorców na historycznym wykresie. Najbardziej popularnym elementem tej analizy jest świecowa formacja. Obecnie istnieje wiele świecowych wzorców, z których część cieszy się szczególną popularnością.

Do takich formacji należą „Trzy Czarne Kruki”. Te wzorce najlepiej sprawdzają się na dłuższych interwałach czasowych, dzięki czemu zysk z ich wykorzystania często przekracza 5%-7% wielkości depozytu tradera. Jak skutecznie stosować tę formację, dowiesz się z niniejszego artykułu.

Kwestie kluczowe

Czym jest formacja „Trzy Czarne Kruki”?

Formacja „Trzy Czarne Kruki” to model wykresu świecowego, który składa się z trzech następujących po sobie niedźwiedzich świec pojawiających się po jednej dużej lub serii białych świec.

Strukturalnie „Trzy Czarne Kruki”wskazuje na rywalizację między sprzedającymi a kupującymi na rynku i obrazuje moment, w którym niedźwiedzie przejmują przewagę przez trzy kolejne interwały czasowe. W klasycznej postaci ten wzorzec pokazuje, że rynek zamyka się przez trzy kolejne sesje, i formacja jest stosowana głównie na wykresach dziennych. Współcześni traderzy jednak wykorzystują tę formację na podstawie trzech kolejnych interwałów, a nie w ciągu trzech sesji, i stosują formację na różnych ramach czasowych.

Celem formacji jest ostrzeżenie tradera, że sprzedający zdobyli wystarczającą siłę, by zmienić trend, w związku z czym powinien on przynajmniej wstrzymać się z dalszymi zakupami lub zabezpieczyć istniejące pozycje na wypadek pełnowymiarowego odwrócenia.

Jak zbudowana jest formacja "Trzy Czarne Kruki"?

Formacja „Trzy Czarne Kruki” składa się z trzech następujących po sobie części.

1. Trend wzrostowy. Dany trend na rynku nie jest elementem samej formacji, może trwać dowolnie długo, ale to właśnie ostatnia biała świeca tego trendu jest sygnałem rozpoczęcia tworzenia formacji.
2. Model formacji. Po uformowaniu się białej świecy — zazwyczaj dużej i pozbawionej górnego cienia — na wykresie pojawia się pierwsza czarna świeca, której znaczenie jest bardzo istotne. Sygnalizuje ona początek średnioterminowego trendu spadkowego. Ta świeca zawsze zamyka się poniżej ceny otwarcia poprzedniej białej świecy. Następnie pojawiają się jeszcze dwie kolejne czarne świece o zbliżonej wielkości do pierwszej. Wszystkie trzy świece powinny mieć małe dolne cienie lub nie mieć ich wcale.
3. Trend niedźwiedzi. Ten trend jest realizacją sygnału sprzedaży wynikającego z formacji i nie wchodzi już w jej strukturę. Zwykle zasięg trendu spadkowego w punktach przewyższa łączną wielkość trzech niedźwiedzich świec, co stanowi poziom docelowy dla zlecenia Take Profit.

Jak rozpoznać formację "Trzy Czarne Kruki"

Jak już wspomniałem, mimo swojej pozornej prostoty, formację tę trudno jednoznacznie rozpoznać na wykresie cenowym. Aby uniknąć fałszywych sygnałów, należy przestrzegać kilku zasad:

1. Im wyższy interwał czasowy, tym większe prawdopodobieństwo, że formacja w pełni zadziała.
2. Ostatnia biała świeca trendu wzrostowego powinna mieć duży korpus i zazwyczaj długi górny cień.
3. Pierwsza czarna świeca formacji powinna zamknąć się poniżej początku korpusu poprzedniej białej świecy.
4. Wszystkie trzy czarne świece powinny mieć korpusy o zbliżonej wielkości.
5. Każda z trzech niedźwiedzich świec powinna mieć mniej więcej jednakowe małe cienie lub wcale ich nie mieć.
6. Wszystkie trzy kruki powinny być długimi świecami niedźwiedzimi i każda z nich powinna przewyższać rozmiarem ostatnią białą świecę.

To jednak nie wszystkie zalecenia przy rozpoznawaniu tej formacji. Dodatkowo można posiłkować się wolumenem. W momencie zamykania białej świecy zazwyczaj obserwuje się spadek obrotów, natomiast na pierwszej czarnej świecy wolumen z reguły zaczyna rosnąć.

Kiedy pojawia się formacja "Trzy Czarne Kruki"?

Model świecowy „Trzy Czarne Kruki” jest formacją odwrócenia i służy do generowania sygnałów o nadchodzącej zmianie trendu. Niedźwiedzi wzorzec odwrócenia pojawia się, gdy na rynku wciąż panuje trend byczy i sygnalizuje odwrócenie.

Gdy niedźwiedzia formacja świecowa zostaje ukształtowana, można mówić o tym, że kupujący częściowo opuścili rynek lub że wolumen sprzedaży osiągnął poziom wystarczający do rozpoczęcia niedźwiedziego odwrócenia. W chwili pojawienia się formacji wolumen często spada do minimum obserwowanego podczas fali wzrostowej, po czym wzrasta już przy pierwszej świecy spadkowej.

W idealnym scenariuszu „Trzy Czarne Kruki” stanowią kontynuację lokalnych formacji takich jak „Niedźwiedzie Pochłonięcie” i „Zasłona Ciemnych Chmur”, które składają się z trzech i dwóch świec. Trzecia świeca w układzie „Trzy Czarne Kruki” daje traderowi dodatkową pewność, że odwrócenie trendu jest nieuniknione i wskazuje dokładnie punkt odwrócenia trendu.

Jak handlować według formacji "Trzy Czarne Kruki"

Aby skutecznie handlować według tej formacji, należy ją najpierw prawidłowo zidentyfikować. Oto moja autorska „ściągawka”, która wielokrotnie pomogła mi ją odnaleźć i wykorzystać z zyskiem.

1. Jak już wspomniałem, ten wzorzec graficzny stanowi rozwinięcie dwóch innych, prostszych formacji:
2. Pierwszy sygnał trader otrzymuje, gdy na wykresie ceny formuje się „Niedźwiedzie Pochłonięcie” — układ, w którym po białej świecy następuje czarna, której korpus w całości obejmuje korpus białej.
3. Na drugim etapie „Niedźwiedzie Pochłonięcie” przekształca się w bardziej złożoną formację — „zasłonę z ciemnych chmur” z potwierdzeniem. W tym celu druga czarna świeca musi zamknąć się poniżej ceny zamknięcia pierwszej czarnej świecy.
4. Na trzecim etapie „Zasłona Ciemnej Chmury” przechodzi w „Trzy Czarne Kruki” poprzez dodanie trzeciej czarnej świecy do układu. Ważne jest, by również ona zamknęła się poniżej ceny zamknięcia drugiej świecy.
5. Gdy wszystkie świece są już uformowane, należy sprawdzić ich cienie. Jeśli każda świeca ma krótki cień, a korpusy są zbliżonej wielkości, mamy do czynienia z formacją „Trzy Czarne Kruki”.
6. Następnie, na podstawie ceny zamknięcia trzeciej czarnej świecy można otworzyć pozycję sprzedaży. Oczekiwany zysk zazwyczaj odpowiada wysokości (w punktach) wszystkich trzech czarnych kruków tworzących wzorzec.

Przykłady wykorzystania formacji „Trzy Czarne Kruki” w tradingu

Jeśli formacja „Trzy Czarne Kruki” jest wykorzystywana jako sygnał do otwarcia transakcji, poniżej przedstawiam przykład zawarcia pozycji sprzedaży na parze walutowej USDCAD.

1. Zgodnie z zasadami formacji, ustawiono zlecenie oczekujące na sprzedaż na poziomie minimum trzeciej czarnej świecy. Dzięki temu, jeśli nowa świeca otworzyłaby się poniżej tego poziomu, transakcja zostałaby automatycznie aktywowana.

2. Wg reguł formacji poziom Take Profit powinien odpowiadać długości trzech świec, a zlecenie Stop Loss można ustawić na maksimum pierwszej czarnej świecy.

3. Jak widać na wykresie, pierwsza świeca po uformowaniu się wzorca aktywowała zlecenie sprzedaży, a cena otwarcia niemal nie odbiegała od poziomu ustawienia zlecenia.

4. Poziomy Stop Loss i Take Profit pozostały niezmienione, ponieważ zostały określone jeszcze przed realizacją zlecenia oczekującego.

5. W pierwszej fazie ruchu pozycja weszła w stratę, ponieważ cena zaczęła rosnąć. Nie doszło jednak do osiągnięcia poziomu Stop Loss, dlatego należało dalej utrzymywać pozycję, oczekując na kontynuację trendu spadkowego.

6. Po pewnym czasie cena odwróciła się i kilkoma dynamicznymi ruchami niemal osiągnęła poziom Take Profit.

7. W tym momencie uznałem, że nie warto czekać na brakujące kilka punktów do ceny zamknięcia i zamknąłem ją ręcznie, realizując 96% planowanego zysku.

8. Transakcja została zawarta na interwale H1, jednak na wyższych interwałach czasowych potencjalny zysk byłby znacznie większy.

Różnice między „Trzy Czarne Kruki” a „Trzej Biali Żołnierze”

Formacje świecowe „Trzy Czarne Kruki” i „Trzej Biali Żołnierze” są do siebie bardzo podobne — różnią się jedynie kierunkiem zmiany trendu: pierwsza odwraca rynek w dół, a druga w górę.

1. Formowanie Trzech Kruków zaczyna się od formacji „niedźwiedzie pochłonięcie”, natomiast formacja „Trzej Biali Żołnierze” rozpoczyna się od „Byczego Pochłonięcia”.
2. Na drugim etapie Trzy Kruki przekształcają się w „Zasłonę Ciemnej Chmury”, a Trzej Żołnierze przechodzą w formację „Prześwit w Chmurach”.
3. Formacja świecowa „Trzy Czarne Kruki” pojawia się na szczytach rynku, kiedy wolumen zakupów nie jest już wystarczający, by stawić opór sprzedającym — i wkrótce trend zmienia się na niedźwiedzi. Jest to niedźwiedzia formacja odwrócenia.
4. Formacja „Trzej Biali Żołnierze” występuje na minimach rynku, gdy wolumen sprzedaży nie wystarcza już, by przeciwstawić się kupującym — i trend zmienia się na wzrostowy. To bycza formacja odwrócenia.

Na ile formacja „Trzy Czarne Kruki” jest wiarygodna?

Jak już wspomniałem wcześniej, klasyczna wersja tej formacji była początkowo obserwowana i wykorzystywana wyłącznie na wykresach dziennych. Praktycznie nigdy nie stosowano jej do handlu na niższych interwałach czasowych, ponieważ w tamtym okresie po prostu one nie istniały. Obecnie formacja została zaadaptowana do interwałów od H4 w dół, jednak utraciła przy tym dużą część swojej wiarygodności.

Doświadczeni traderzy nie używają formacji do day tradingu jako skutecznego narzędzia. Zamiast tego powszechnie stosowane są jej dwie modyfikacje: „Trzy Kruki” i „Trzej Buddowie”.

Obie te formacje są odpowiednikami „Trzech Czarnych Kruków” i „Trzech Białych Żołnierzy”, lecz zamiast wskazywać na odwrócenie trendu, są to formacje kontynuacji. Dzięki ich wykorzystaniu można osiągnąć znacznie lepsze wyniki, ponieważ ich wiarygodność sygnału zbliża się do 85%, podczas gdy klasyczne formacje ledwie przekraczają 61%.

Zalety formacji „Trzy Czarne Kruki”

odobnie jak wszystkie świecowe modele, klasyczna wersja formacji „Trzy Czarne Kruki” służy jako potwierdzenie sygnału odwrócenia trendu. Do jej głównych zalet należą:

1. Formacja często pojawia się na wykresie ceny. Ponieważ „Trzy Czarne Kruki” składają się z prostego układu trzech świec japońskich, można ją zauważyć na wykresie nawet kilka razy dziennie.
2. Formację można zastosować na każdym instrumencie. Choć pierwotnie została opracowana z myślą o rynku akcji, podobne schematy cenowe występują również na wykresach walutowych. Dzięki temu można ją stosować do handlu dowolnym aktywem.
3. Formacja ma precyzyjne poziomy zleceń. Formacja opiera się na cenach otwarcia i zamknięcia świec, dlatego też poziomy zleceń Stop Loss i Take Profit również wyznacza się względem tych wartości, co znacznie upraszcza zarządzanie ryzykiem.

Ograniczenia stosowania formacji „Trzy Czarne Kruki”

ówiąc o ograniczeniach tej formacji, należy podkreślić, że poniższe uwagi dotyczą wyłącznie klasycznego wzorca i nie odnoszą się do jego modyfikacji.

1. Niska wiarygodność sygnału. Formacja działa słabo na interwałach poniżej dziennego. Na przykład na przedziałach M5 i M15 jej skuteczność nie przekracza nawet 60%.
2. Dla poprawnej identyfikacji należy posiadać wiedzę na temat innych formacji. Wzorzec łatwo pomylić z innymi formacjami ze względu na różnice w długości cieni lub korpusów świec. Poprawne rozpoznanie wymaga znajomości innych formacji świecowych.
3. Dokładne otwarcie transakcji według formacji możliwe jest wyłącznie ręcznie. Punkt wejścia opiera się na cenie zamknięcia trzeciej czarnej świecy, co oznacza, że pozycję trzeba otworzyć ręcznie po bieżącej cenie rynkowej. Może to być kłopotliwe ze względu na różnice czasowe.
4. Nieefektywne jest wykorzystywanie formacji jako sygnału wejścia na rynek. Formacja pierwotnie służyła jako potwierdzenie zmiany nastrojów rynkowych. Korzystanie z niej jako bezpośredniego sygnału do otwarcia pozycji wiąże się z wysokim ryzykiem fałszywego sygnału.

Podsumowanie

Podsumowując, warto zaznaczyć, że trading oparty na formacjach należy do najpopularniejszych metod wśród traderów dysponujących niewielkim kapitałem. Formacje handlowe są łatwe do zauważenia na wykresie świecowym i zazwyczaj mają jasne zasady działania.

Formacja „Trzy Czarne Kruki” jest stosunkowo częsta. Jeśli nauczysz się ją poprawnie rozpoznawać — wraz z jej modyfikacjami — możesz stworzyć opłacalną strategię handlową. Aby Twoja świecowa strategia była jeszcze skuteczniejsza, stosuj się do kilku prostych zasad: Handluj tylko na podstawie formacji pojawiających się na wyższych interwałach czasowych. Największe prawdopodobieństwo skuteczności formacji „Trzy Czarne Kruki” występuje na interwałach D1 i H4. Nie zawsze warto czekać na pełne wykonanie figury. Jeśli cena przebyła już ponad 80% zakładanego ruchu, lepiej zamknąć transakcję ręcznie, nie czekając na automatyczne osiągnięcie poziomu Take Profit.